Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim

---

Historia

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim ma bogatą historię, która sięga czasów średniowiecza. Pierwsza murowana świątynia powstała przed 1367 rokiem jako miejsce kultu rzymskokatolickiego. Historia tej budowli nie obyła się bez zawirowań; w 1460 roku podczas pożaru wsi zniszczone zostały dachy oraz wnętrze kościoła. Dzięki staraniom parafian, już po 1466 roku udało się odbudować zniszczenia, przywracając świątynię do jej pierwotnej funkcji.

W 1585 roku, w czasach reformacji, kościół przeszedł w ręce ewangelików, co zmieniło charakter nabożeństw odbywających się w jego wnętrzu. Budowla była remontowana w latach 1742 oraz 1831, a podczas ostatnich prac w 1831 roku dodano zegar na wieży, który został gruntownie odnowiony w 1936 roku. Ewangelicy korzystali z kościoła do 1944 roku, po czym budowla powróciła do wyznawców katolicyzmu w 1945 roku.

Wokół świątyni, prawdopodobnie w XVII wieku, ukształtowano cmentarz. Do dzisiaj zachowały się jedynie jego relikty, w tym ceglane ogrodzenie z bramką z 1864 roku oraz brama cmentarna z 1648 roku, ozdobiona inskrypcją. Na cmentarzu znajdują się również pomniki nagrobne, w tym kamień z inskrypcją upamiętniający Eugena Johsta (1878 – 1933) oraz epitafium pastora Carla Ludwiga Hellwicha (1809-1893). Znaleźć można tam także dużą płytę nagrobną, będącą pozostałością grobowca rodzinnego.

W 2016 roku przeprowadzono remont wieży kościoła. Odtworzono wtedy malowane maswerki w blendach, co pozwoliło na dokonanie cennych odkryć – duże fragmenty tych detali zachowały się i stanowią rzadkość na Pomorzu, a ich najbliższe odpowiedniki znaleźć można jedynie w Toruniu.

W okresie od 1578 do 1945 roku w świątyni znajdował się Ołtarz Ukrzyżowania, datowany na 1515 rok i przypisywany warsztatowi Colijna de Cotera z Brukseli. Stanowił on jeden z najbardziej okazałych zabytków malarstwa niderlandzkiego w Polsce. Po zakończeniu II wojny światowej, dzieło zostało przekazane do Muzeum Narodowego w Warszawie, gdzie znajduje się do dziś, mimo licznych starań władz samorządowych i kościelnych o jego powrót.

Kościół szczyci się również bogatym wyposażeniem, które przetrwało do naszych czasów. Wśród cennych elementów znajdują się m.in. renesansowa ambona z 1578 roku, galeria oraz barokowy prospekt organowy.

---

Oceń: Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim

---